Obchody 60. rocznicy Lotów nad Warszawę
W dniach 17-27 września 2004 r. na zaproszenie Komitetu Obchodów 60. Rocznicy Lotów nad Warszawę, w Republice Południowej Afryki przebywała polska delegacja, której przewodniczył przedstawiciel Prezydenta RP — gen. bryg. Jerzy Kurczewski, z udziałem przedstawicieli Związku Powstańców Warszawskich — prezesa Zbigniewa Scibora-Rylskiego i wiceprezesa Edmunda Baranowskiego. Poniżej publikujemy relację gen. bryg. Jerzego Kurczewskiego z uroczystości w RPA.
W dniu 18 września br. wziąłem udział w uroczystych obchodach 60. rocznicy Lotów nad Warszawę. Uroczystość miała miejsce przed Pomnikiem Katyńskim w Johannesburgu i rozpoczęła się odegraniem hymnów Polski i RPA. Następnie odmówiona została, przez miejscowych biskupów i księży, modlitwa ekumeniczna. Uczestnik lotów w 1944 r., pastor Bryan Jones, wygłosił homilię, po której przed pomnikiem zostały złożone wieńce, w tym m.in. od: Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Dowództwa Sił Powietrznych RPA, Związku Powstańców Warszawskich. W sumie złożono 50 wieńców od władz, stowarzyszeń i organizacji.
Dalsza część uroczystości miała miejsce w Muzeum Historii Sił Zbrojnych Południowej Afryki. Była to część oficjalna — z wystąpieniami przedstawicieli miejscowych władz i Sił Zbrojnych RPA. Na samym początku odczytano przesłanie królowej brytyjskiej i zaraz po nim odczytałem list Prezydenta RP. Po wystąpieniach odbył się akt dekoracji odznaczeniami państwowymi Rzeczypospolitej Polskiej, które wręczyłem w imieniu Prezydenta RP. Otrzymali je m.in.: pastor por. B.D. Jones, ppor. L.E.D. Winchester, por. W.F. Austin, por. H.C.D. Steel, por. J.R. Colman.
W czasie obydwu uroczystości szczególnymi honorami darzono przybyłych z Polski weteranów Powstania Warszawskiego: prezesa Zbigniewa Scibora-Rylskiego i wiceprezesa Edmunda Baranowskiego oraz uczestników lotów nad Warszawę, byłych lotników Sił Powietrznych RPA. Uczestniczący w uroczystości przedstawiciele Polonii okazywali swoje wzruszenie z faktu obecności munduru polskiego na ziemi RPA. Mundur, a przede wszystkim czapka rogatywka — starszym wiekiem “polonusom” przywoływała w ich pamięci lata walki o wolność i niepodległość Rzeczypospolitej w II wojnie światowej.
19 września uczestniczyliśmy w uroczystościach związanych z “Battle of Britain” (Bitwą o Anglię), zaś 26 września — w uroczystościach związanych z 60. rocznicą Lotów nad Alpami. Wszystkie te trzy uroczystości są ze sobą tradycyjnie już od wielu lat związane i w pojęciu tamtejszej społeczności stanowią jedną nierozerwalną całość obchodów pamięci o lotnikach Sił Powietrznych RPA (SAAF) i RAF, niosących pomoc powstańcom Warszawy i partyzantom włoskim (12-13 paśdziernika 1944 r.).
Podczas wszystkich uroczystości kombatanci z Polski byli witani z wielką serdecznością i podejmowani niemal jak oficjalna delegacja Polski. Chciałbym również podkreślić gościnność, z jaką spotkaliśmy się ze strony Komitetu Obchodów 60. rocznicy Lotów nad Warszawę, a szczególnie ze strony jego prezesa Andrzeja Romanowicza. Szczególnie warto podkreślić gościnność mieszkających w RPA Polaków, dla których uroczystości rocznicowe były wielkim świętem.
Gen. bryg. Jerzy Kurczewski
Czasopismo “Kombatant”, nr 12, 2004
Warsaw Flights 